Türkiye’de asgari ücretin 2026 yılı için arttırılmasının ardından, özel sektör çalışanlarının maaş zamlarının nasıl şekilleneceği tartışma konusu oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın geçmiş yıllara ait çalışmaları, asgari ücret artışları ile ortalama ücretler arasındaki ilişkiye dair önemli ipuçları sunmaktadır.
Asgari Ücretteki Değişiklikler
2026 yılı için yapılan artışla birlikte brüt asgari ücret 26.005,50 TL‘den 33.030 TL‘ye yükseldi. Net asgari ücret ise 22.104,67 TL‘den 28.075,50 TL‘ye çıktı. İşverene verilen asgari ücret desteği ise 1.000 TL‘den 1.270 TL‘ye yükseltildi.
Asgari ücretten alınan işveren primi tüm sektörlerde 1 puan artırıldı ve imalat dışı sektörlerde uygulanan 4 puanlık prim teşviki ise 2 puana düşürüldü. Böylece toplam istihdamın yaklaşık yüzde 80’ini oluşturan sektörlerde işverenin prim yükü toplamda 3 puan artmış oldu. Düzenleme sadece asgari ücretlileri değil, tüm çalışanları kapsamaktadır.
Asgari Ücretli Çalışanların İstihdamdaki Payı
Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre çalışanların yaklaşık yüzde 40‘ı, yani 6,9 milyon kişi asgari ücretle çalışmaktadır. DİSK’in TÜİK verilerine dayanarak yaptığı hesaplamalara göre ise asgari ücret ve altında gelir elde edenlerin oranı yüzde 47‘ye ulaşmaktadır. Bu oran yaklaşık 8,1 milyon çalışana tekabül etmektedir. Dolayısıyla çalışanların yüzde 53‘ü ile yüzde 60‘ı asgari ücretin üzerinde maaş almaktadır.
Merkez Bankası Değerlendirmesi
Merkez Bankası tarafından yapılan bir araştırmada, asgari ücret artışlarının ortalama ücretlere etkisi ele alındı. Araştırmada, asgari ücret artışlarının enflasyon üzerindeki etkisi ve diğer ücretlerle olan ilişkisi incelendi.
Araştırmaya göre nominal ücret artışlarının büyük bir kısmı asgari ücret artışları ve geçmiş enflasyonla açıklanmaktadır. Yapılan hesaplamalar sonucunda, asgari ücretteki 1 puanlık artışın ortalama ücretlerde yaklaşık 0,93 puanlık bir artışa denk geldiği belirlendi.
Ortalama Ücretlere Yansıma Beklentisi
Bu hesaplamalar doğrultusunda, asgari ücrete yapılan yüzde 27‘lik artışın ortalama ücretlere yaklaşık yüzde 25 oranında yansıması beklenmektedir. Bu öngörünün gerçekleşme durumu ise 2025 yılı verileriyle değerlendirilmektedir.
2025 Verileri ve Değerlendirme
2025 yılında asgari ücret yüzde 30 oranında arttırıldı. Merkez Bankası’nın hesaplamalarına göre, bu artışın ortalama ücretlerde yaklaşık yüzde 28‘lik bir artışa sebep olması bekleniyordu. Kamudaki ücret artışlarının toplu sözleşmeler nedeniyle gecikmeli yansıması göz önünde bulundurularak değerlendirme sadece özel sektör verilerine odaklandı.
Buna göre özel sektörde ortalama ücretler 2024 Aralık ayında 37.502,80 TL iken, 2025 Mart ayında yüzde 25 artışla 46.959,30 TL‘ye yükseldi. Haziran ayında ortalama ücret 48.392,10 TL‘ye, eylül ayında ise 48.613,80 TL‘ye ulaştı. Artış oranları, Aralık ayına kıyasla sırasıyla yüzde 29 ve yüzde 29,6 şeklinde hesaplandı.
Veriler, yılın başlarında ortalama ücret artışının Merkez Bankası tahminlerinin altında kaldığını; ancak yıl ilerledikçe bu seviyenin aşarak asgari ücret artışına yaklaştığını göstermektedir.
Sektörlere Göre Etkiler
Merkez Bankası araştırmasında, asgari ücret artışlarının en fazla etkilediği sektörler incelendi. Tarım dışı sektörlerde çalışanların yüzde 43,1‘in asgari ücret ve altında gelir elde ettiği belirtildi. Bu oran sanayi sektöründe yüzde 50,4, inşaat sektöründe yüzde 71,4, hizmetler sektöründe ise yüzde 37,9 olarak hesaplandı.
Hizmet sektöründe kamu ve finans hizmetleri dışarıda bırakıldığında, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde çalışanların yüzde 73‘ü asgari ücret ve altında gelir elde etmektedir.
Personel maliyetinin üretim değeri içindeki payı en yüksek sektör eğitim (%51) iken, onu konaklama ve yiyecek hizmetleri (%29,2) ve toptan/perakende ticaret (%17,6) izlemektedir.
Asgari Ücret ve Enflasyon İlişkisi
Asgari ücret artışlarının enflasyona etkisi de değerlendirildi. Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, ampirik çalışmalara göre asgari ücretteki yüzde 10‘luk artışın enflasyonu yaklaşık 2 puan yukarı çektiğini belirtti. Buna göre yüzde 27‘lik artışın enflasyon üzerinde yaklaşık 5,5 puanlık bir etkisi olabileceği ifade edildi.
Merkez Bankası’nın çalışmasında ise asgari ücretteki yüzde 1‘lik artışın, zammın yürürlüğe girdiği tarihten sonraki ilk üç ayda TÜFE’ye 0,06–0,08 puan, bir yıllık dönemde ise 0,08–0,12 puan etki ettiği hesaplandı. Bu durumda yüzde 27‘lik artışın enflasyona etkisinin ilk üç ayda yüzde 1,62–2,16, bir yıllık dönemde ise yüzde 2,16–3,24 aralığında olacağı tahmin edildi.
